Onze specialisten uit de vorige twee artikels over het energievraagstuk bespreken het actuele thema verder hieronder. In dit artikel komen opnieuw enkele specialisten aan het woord: Jensie Roelant van REALED, Pieter-Jan Degroote van Heatify, Tom Prinzie van Van Marcke Engineering en Bernard Delmulle van KUB. Zij hebben het over geothermie of energie uit aardwarmte.
Lang leve onze aarde
Over welke alternatieven er bestaan qua energie voor een nieuwbouw appartement of woning hadden we het in een vorig artikel. Vandaag willen we wat dieper ingaan op de manier waarop we via een warmtepomp energie uit onze aardbol halen, namelijk de geothermie of aardwarmte techniek.
De warmtepomp: ze ligt op ieders lippen
Sinds meerdere jaren is de warmtepomp niet meer weg te denken uit de particuliere en projectbouw. Dat komt omdat ze dé energie-efficiënte en CO2-neutrale manier is om woonunits te verwarmen en koelen. De meest gebruikte warmtepomp is de lucht/water warmtepomp. Klassiek gebruiken ze de warmte uit de lucht in de omgeving om die af te geven aan een watercircuit en om zo de woning te verwarmen of te koelen. Probleem daarbij: maken lawaai, gebruiken veel elektriciteit/energie, vragen toch wat plaats op het dak. Een goed alternatief is een pomp die gebruik maakt van de aardwarmte, of de zogenaamde water/water warmtepomp.
De geothermische warmtepomp
Je woning verwarmen met warmte uit de aarde onder ons? Het principe wordt al in veel landen toegepast zoals IJsland, Duitsland, Denemarken, Frankrijk, Nederland, Italië en Zweden. Het is tenslotte een niet-vervuilende, hernieuwbare en gratis energiebron die tevens interessant is in de strijd tegen de klimaatopwarming. Aardwarmte zal constant beschikbaar zijn zolang onze planeet blijft bestaan. Bovendien heeft de aarde, zowel in de zomer als tijdens de winter, een constante temperatuur van 12 °C vanaf een diepte van 5 meter.
Hoe werkt het principe eigenlijk?
De warmte die zich in de kern van onze aarde bevindt, is naar schatting nog steeds tussen 2000°C en 12.000°C heet en stroomt geleidelijk naar de oppervlakte. En dat opent perspectieven omdat deze natuurlijke warmte kan getransporteerd worden. Zo kan men eerst glycol (een mengeling van water en antivries) naar beneden brengen, om het vervolgens opgewarmd weer omhoog te pompen. Op sommige plekken bevindt zich al warm water op grote diepte en hoeft het enkel nog opgepompt te worden. Vanaf 70°C is het opgepompte water reeds geschikt om huizen mee te verwarmen en als het warmer is, kan het gebruikt worden voor de opwekking van elektriciteit. Hoe dieper we boren, hoe warmer het wordt. In België en Nederland komt er gemiddeld 30°C bij per kilometer diepte en zijn boringen van ongeveer 2 km diepte nodig voor het verwarmen van een stad bijvoorbeeld. Maar het kan ook op veel kleinere schaal.
Soorten geothermie
Aardwarmte kan op verschillende manieren gebruikt worden. Het hangt af van de lokale situatie en de gewenste temperaturen.
• Oppervlaktegeothermie (<5m)
Deze is enkel voor heel grote terreinen van toepassing. Er wordt een opvangsysteem met collectoren geïnstalleerd. Hierbij wordt een buis 5 meter onder de oppervlakte begraven. Deze relatief lange buis bevat een vloeistof die de warmte onttrekt en aangesloten is op een warmtepomp.
• Ondiepe geothermie (50-300 m)
Deze oplossing is geschikt voor bijvoorbeeld appartementsgebouwen in de stad. Ze is zeer doeltreffend maar nogal technisch. Concreet houdt dit in dat er verticale boringen van 10 tot 300 meter diep worden uitgevoerd. De buizen met water, die ook aangesloten zijn op een warmtepomp, nemen de ondergronds warmte (of in de zomer koelte) op. Het is dit type geothermie dat KUB aanwendt voor haar woningprojecten (appartementen en groepen woningen). Er wordt wel eerst gemeten hoe diep men moet en kan boren, want dat kan erg verschillen van plaats tot plaats. In de streek rond Waregem is 70 m diepte prima, terwijl men in Kruisem zelfs tot 100 m diepte kan boren. In de streek rond Oudenaarde is slechts 30 m mogelijk, wat te weinig is.
• Diepe geothermie (> 1000 m)
Deze oplossing wordt gebruikt in geval van warmtenetten en centrales om electriciteit op te wekken. Er wordt tot maar liefst 1000 meter en dieper geboord. Hierbij komt oververhitte waterdamp vrij die nodig is voor deze grote installaties.
Conclusie
Het komt erop aan, en dat doet KUB, om vooraf de juiste keuzes te maken en daar gaat onderzoek aan vooraf. Kan er geboord worden? Zijn er andere warmtebronnen beschikbaar in de omgeving? Kunnen we een combinatie maken van restwarmte uit de omgeving en geothermie om ook van de geothermische koeling te kunnen genieten? Allemaal aspecten waar projectontwikkelaars zoals KUB vroeg genoeg in het traject rekening mee houden. De projecten Marguerite, Albert & Jerome en Daniël & Zozima zijn daar het levende bewijs van.